zondag 30 augustus 2009

Literaturia 2009, de cijfers

Terwijl Noorderzon zonet officieel is afgesloten, was het gisteravond de laatste dag voor Literaturia. De afsluiting van negen dagen literatuur, theater en poëzie in de Berenkuil had niet mooier kunnen zijn: met twee uitverkochte voorstellingen, van Nyk de Vries en Die Toffe Gasten, en een perfecte invalbeurt van De Tegenvoeters was Literaturia 2009 bijzonder geslaagd. Met evenveel bezoekers als vorig jaar kunnen we terugkijken op een mooie en aansprekende programmering. 830 Betalende bezoekers wisten de Berenkuil te vinden voor poëzie, slam, theater, lezingen en literatuur. Jammer van de afgelasting op de openingsavond van drie voorstellingen van de Utrechtse Vorlesebühne, vanwege de weerswaarschuwing; anders had het aantal bezoekers nog hoger uit kunnen pakken.

Los van de bezoekersaantallen heeft Literaturia laten zien dat er in de literaire en poëtische scene in Nederland genoeg kwaliteit voorhanden is om boeiende en spannende voorstellingen te maken. Het pakte precies uit zoals Literaturia zich heeft geafficheerd: geen saaie optocht van voorlezende dichters en schijvers achter een microfoon. De aanpak van Literaturia is leuker en interessanter voor het publiek, lonender voor de auteur en performer en natuurlijk mooi voor de Noorderzon, dat met een literaire programmering sinds twee jaar een completer festival is geworden.

Met andere woorden: graag tot volgend jaar, bij Literaturia 2010!

donderdag 27 augustus 2009

Programmawijziging!

Helaas gaat de voorstelling Lijnen | Linien niet door. De tweetalige voorstelling met vier Oldenburgse en vier Groningse dichters, die stond gepland voor zaterdag 29 augustus om half negen, komt te vervallen vanwege ziekte van twee van de deelnemers.

Hun plaats wordt ingenomen door de Tegenvoeters, bestaande uit Chris Houwman, Paul Borggreve en Hubert Klaver. Zij brengen een literair programma over reizen, waarbij hun teksten worden verlevendigd met een diashow.
De voorstelling begint om half negen, duurt 30 minuten en de entree is zoals gebruikelijk slechts vier euro.

De volgende gelegenheid waarbij de dichters van Lijnen | Linien te horen zijn, is op zondag 4 oktober, op het Tuingoed Foltz in Meeden.

De tussenstand na een week

Het gaat perfect met de Noorderzon en met Literaturia.

Na de valse start van vorige week donderdag, toen alle activiteiten vanwege een weerswaarschuwing werden afgelast, is het crescendo gegaan met het festival. Op zaterdag, de eerste dag van Literaturia, was de sfeervolle Berenkuil volledig uitverkocht: de Jiddisje voorstelling Een dag in Kasrilevke was een succes en ook de aansluitende lezing van Fajga Szmulewicz over Sjolem Alejchem werd goed ontvangen. De zes voorstellingen op zondag en maandag werden bezocht door in totaal 220 bezoekers, waarmee Literaturia bewijst dat er genoeg animo is voor literatuur en poëzie in Groningen, zolang het avontuurlijk en fris wordt gebracht.

De eerste editie van NoorderZlam, waar acht dichters streden om de eer en een envelop, werd gewonnen door Maud Vanhauwaert uit Antwerpen. Zij versloeg in de finale van dinsdagavond Emiel Matulewicz, Melvin van Eldik en Renée Luth.
De voorstelling van Freek Vielen c.s. was stijf uitverkocht en zorgde voor beslagen raampjes: een maximum van 74 mensen woonden de voorstelling bij. Daarna deden de Hobbyrockers een vreemde duit in het zakje: met evenveel plezier als het publiek worstelden zij zich door hun encyclopedie.

Een aparte vermelding is er voor Ronald Ohlsen, die zondagavond de aanwezigen volkomen verraste met een verhaal over Gustav Mahler. Met fotolijstjes, schaduwtheater en 400 ijsparasolletjes zorgde hij voor een voorstelling om niet snel te vergeten: bizar, absurd en regelrecht krankzinnig.

Met nog drie dagen te gaan, stellen wij met recht de vraag: wat was Noorderzon geweest zonder Literaturia? Het antwoord laat zich raden: zóóó 2007.

dinsdag 11 augustus 2009

Definitieve aanvangsttijden Literaturia 2009

Locatie: De Berenkuil
Duur: 30 minuten
Entree: 4 euro, dubbele voorstelling (60 minuten) 6 euro
Voorverkoop in de Noorderzon kiosk
Kaartverkoop op de avond zelf aan de deur


Do 20 aug
20.30 Utrechtse Vorlesebühne
21.30 Utrechtse Vorlesebühne
22.30 Utrechtse Vorlesebühne
(wisselende voorstellingen met Maaike Haneveld, Sylvia Hubers, Kasper Jansen, Caroline Kramer, Bernhard Christiansen en zangeres Bertine Klappe)

Vr 21 aug

geen Literaturia

Za 22 aug

20.30 Een dag in Kasrilevke, Jiddisj stemmenspel op basis van het werk van Sjolem Alejchem (dubbele voorstelling)
22.00 Fajga Szmulewicz: Wat is Jiddisj en wie is Sjolem Alejchem?

Zo 23 aug

20.30 Hora Est: De Æsir, een westwaartse reis
21.30 Hanz Mirck: Poëzie rockt!
22.30 Anneke Claus (poëzie) & Renger Koning (muziek): U bent de meerderheid, over Baudelaire

Ma 24 aug
20.30 Krijn Peter Hesselink (poetry performance) & Simon Lobach (contrabas)
21.30 Maud Vanhauwaert en Rebekka de Wit: Mono no awaré
22.30 Ronald Ohlsen & Gustav Mahler: De Vijfde

Di 25 aug
21.00 NoorderZLAM voorronde
22.00 NoorderZLAM voorronde
23.00 NoorderZLAM finale

Wo 26 aug
21.15 Freek Vielen c.s.: Waarom ik weg wil en nooit zal gaan
22.15 De Hobbyrockers: Cultuur in de breedste zin van het woord (dubbele voorstelling, met de Kesanova, Daddy O Lala, St Nyk en JBG Halma)

Do 27 aug
20.30 Paulien Cornelisse: Taal is zeg maar echt mijn ding
21.30 Erik Jan Harmens: Ik ben een bijl (poëzie van deze eeuw)
22.30 Igor Wijnker: schrijver van Bezeten, Ton Boot de winnaar & het laatste seizoen

Vr 28 aug

21.15 Willem Thies (zwartromantische poëzie) & VJ Chaometric (dEUS en Vive la Fête)
22.15 Albert Secuur, Bas de Bruijn c.s.: Daniil Charms (voorleestheater, dubbele voorstelling)

Za 29 aug
20.30 Lijnen | Linien: tweetalig dichtproject met Groningse en Oldenburgse dichters (Jurre van den Berg, Ellen Deckwitz, Julia Gerdes, Stephan Gräfe, Arjen Nolles, Antje Olthoff, Kasper Peters en Judith Trapp)
21.30 Nyk de Vries en gasten: Ik dook in een baai (verhalen met muziek)
22.30 Die Toffe Gasten: über-cabaret uit Groningen

dinsdag 7 juli 2009

Het volledige programma

Het programma voor Literaturia is bekend. De aanvangsttijden zullen te zijner tijd in een speciaal Literaturia-boekje verschijnen. Dat boekje ligt begin augustus in cafés, bibliotheekfilialen en op de voorverkooplocatie op het festivalterrein.

Donderdag 20 augustus

Vorlesebühne
De Utrechtse Vorlesebühne komt naar Groningen. In Berlijn zijn de wekelijkse Vorlesebühnen een populair fenomeen: groepen die afwisselend en op een literair-grappige manier over alledaagse ellende vertellen. De Utrechters hebben er een Nederlandse variant op bedacht: geen voorspelbare humor, wel kort proza, een afkeer van poëzie én schrijvers die van zichzelf een personage durven te maken. En net als in Berlijn ook een vreemd liedje, een theater-tekstje, een hoorspelletje, een kleine vreemde soap tussendoor. Met Maaike Haneveld, Sylvia Hubers, Kasper Jansen, Caroline Kramer, Bernhard Christiansen en zangeres Bertine Klappe.


Vrijdag 21 augustus

Geen Literaturia


Zaterdag 22 augustus

Een dag in Kasrilevke (dubbelvoorstelling)
Op basis van teksten van de Jiddisje schrijver Sjolem Aleichem stelde actrice/vertaalster Willy Brill een stemmenspel samen waarin de schrijver een dag door zijn geboortedorp Kasrilevke wandelt en zich voorneemt zijn sjtetl 'op de kaart' te zetten. Het verhaal wordt door zes personages in het Jiddisj vertolkt. Een vertelster begeleidt en verbindt de scènes in het Nederlands. Met Gloria Fein, Justus van de Kamp, Ine Koolbergen, Esther Shlafer, Fajga Szmulewicz, Jan Waas en Jochanan Wiegman.

Aansluitend zal Stichting Jiddisj een verhalende voorstelling verzorgen waarin de Jiddisje taalrijkdom centraal staat.


Zondag 23 augustus

middag
KidsLiteraturia
Speciaal voor kinderen zal de omgeving van het grote speelveld op zondagmiddag worden omgetoverd in een voorleestuin, waar bekende en minder bekende kinderboekenschrijvers voorlezen uit eigen werk. Met onder meer Tjibbe Veldkamp.

avond
De Æsir, een westwaartse reis
In de voorstelling worden spoken word, film en soundscapes gecombineerd in een verhaal over beweging, migratie en herinnering. Centraal staan de Æsir, de Noorse goden zoals Odin en Thor die volgens sommige Middeleeuwse schrijvers oorspronkelijk uit Azië kwamen. Hun geschiedenis wordt door het multimediacollectief Hora Est gekoppeld aan moderne verhalen over migratie.
Is het mogelijk ooit echt een plaats te veroveren in het land van aankomst? Wat zijn de herinneringen aan het land van herkomst nog waard in de nieuwe omgeving?

Poëzie rockt!

Dichter Hanz Mirck opereert op het snijvlak tussen muziek en poëzie door zijn favoriete gedichten, van onder andere Ingmar Heytze en Menno Wigman, op muziek te zetten. Mirck laat horen dat poëzie niet verheven of ingewikkeld hoeft te zijn, maar vaak net zo meezingbaar is als een popliedje. Het gaat hem daarbij vooral om de sfeer van de gedichten. Mirck zingt de gedichten terwijl hij zichzelf begeleidt op toetsen, acoustische gitaar, percussie, bas en dobro.

U bent de meerderheid
Dichter Baudelaire schreef veel essayistische werk: het zijn teksten van een typische dandy, vol snedige oneliners, geestige observaties en aanstekelijke beschrijvingen van het moderne stadsleven.
Groninger stadsdichter Anneke Claus bewerkte deze teksten tot een monoloog en vroeg componist Renger Koning deze van muzikaal commentaar te voorzien.


Maandag 24 augustus


Krijn Peter Hesselink

Poëzie moet tot klinken worden gebracht. Voor Noorderzon laat de dichter Krijn Peter Hesselink zijn woorden vrijelijk rondbuitelen. Met behulp van zijn gitaar en ondersteund door contrabassist Simon Lobach presenteert hij een persoonlijke voorstelling vol humor en spelplezier.

Mono no awaré

Mono no awaré is een Japans begrip en behoort tot de lijst van untranslatables: woorden die zo eigen zijn aan een cultuur of taal, dat ze niet te vertalen zijn.
‘Uitwaaien’ is bijvoorbeeld zo’n woord. Dat werd vertaald met ‘walking in the wind for fun.’ In een poging Mono no awaré toch te vertalen, is gekozen voor 'de droevigheid die in alle dingen besloten ligt'. Van seizoen 2008/2009 hebben actrices Maud Vanhauwaert en Rebekka de Wit een aantal droevigheden verzameld. Het is niet de bedoeling u droevig te maken. Integendeel.

Gustav Mahler
Iets onbestemds dirigeerde schrijver/dichter Ronald Ohlsen naar een cd-winkel, waar hij prompt de Vijfde van Gustav Mahler aanschafte. Een tijdrovende verslaving was het gevolg, met alle destructieve gevolgen van dien. Om u te behoeden, waarschuwt Ohlsen het Noorderzonpubliek voor de risico’s die kleven aan het luisteren naar Gustav Mahler in een programma met teskt en muziek.


Dinsdag 25 augustus

Noorderzlam
Tijdens de eerste editie van Noorderzlam zal de crème de la crème van de Nederlandse slamdichters in drie rondes uitmaken wie zich de Noorderzlammer van 2009 mag noemen. Harde woorden, snelle rijms en een publiek dat bepaalt wie wint en naar huis gaat met een beker en een vette envelop.


Woensdag 26 augustus

Waarom ik weg wil en nooit zal gaan
Schrijver/theatermaker Freek Vielen maakt momenteel een documentaire over de onrust van het stadsleven en de daarbij horende fantasie over het wonen op het rustige boerenbuiten. Hij raakte geïnspireerd door de gesprekken en werkte die uit in een theatermonoloog. De belangrijkste vraag die Vielen beantwoordt is niet ‘wie ben ik?’ of ‘wat wil ik?’, maar 'waar kan ik wonen?'

Cultuur in de breedste zin (dubbelvoorstelling)
Het Fries-Groningse herenclubje de Hobbyrockers probeert in een dubbelvoorstelling de breedste zin van het woord 'cultuur' te ontdekken. Dat betekent veel korte teksten, maar ook een diageluidserie van de soft-erotische avonturen van de Kesanova, het ruwe oorlogsgeweld van Marinier Johnny, een super 8 filmpje over “Wir Clowns vom Bahnhof Nord” en de instructiefilm “Voetballen en method acting”. Met de Kesanova, Daddy O Lala, St Nyk en JBG Halma.


Donderdag 27 augustus

Taal is zeg maar echt mijn ding
NRC.next columniste Paulien Cornelisse, schrijfster van de bestseller ‘Taal is zeg maar echt mijn ding‘, vertelt op haar eigenwijze, cabareteske manier over taal en aanverwante zaken. Verwacht geen saaie voordracht van deze bekroonde cabaretière, maar een half uur lang grappen, taalvondsten en bizarre verhalen. Voor mensen die van taal houden of er niets van hebben begrepen. Zeg maar.

Ik ben een bijl
Dichter, schrijver en bloemlezer Erik Jan Harmens publiceerde onlangs samen met Ilja Leonard Pfeijffer de bloemlezing Ik ben een bijl, nieuwe dichters uit de jaren nul. De polemiek die ze daarmee op gang brachten, zorgde voor reuring in de dichterswereld. Harmens zal hier zeker op terugkomen in zijn voorstelling.

Ton Boot
Igor Wijnker is schrijver van non-fictie. Onlangs verscheen Bezeten, Ton Boot de winnaar & het laatste seizoen over de succescoach Ton Boot. Wijnker werkte jaren aan het boek en sprak honderden betrokkenen. Ook de ‘onbelichte’ kant van Boot komt in het boek uitgebreid ten sprake. Wijnker zal vertellen over het schrijven van non-fictie waarbij hij zijn eigen werk als uitganspunt neemt. Verplichte kost literatuur- en basketballiefhebbers.


Vrijdag 28 augustus


Willem Thies & Chaometric
Dichter en zwatromanticus Willem Thies draagt zijn rauwe en duistere poëzie voor, ondersteund door beelden van VJ Chaometric, die zijn sporen verdiende bij bands als dEUS en Vive la Fête. De voorstelling wordt een auditieve en visuele ontdekkingsreis door de krochten van ons bestaan. Licht aan het einde van de tunnel? Dan alleen als er een tunnel is.

U begrijpt dat ik deze zaak niet licht opvat (dubbelvoorstelling)
De Russische absurdist Daniil Charms (1905-1942) maakt in het toneelstuk 'U begrijpt dat ik deze zaak niet licht opvat' een reis van Sint Petersburg naar Moskou. Hij houdt zijn vriend Aleksej Poezyrjov via brieven op de hoogte van de vorderingen. Poezyrjov krijgt bezoek van enkele vrienden met wie hij over Charms en diens werk praat. Dat gaat er bepaald niet zachtzinnig aan toe. Het stuk, dat op Charms' werk is gebaseerd, wordt gespeeld vanaf papier door onder meer Albert Secuur en Bas de Bruijn.


Zaterdag 30 augustus

Literago
In het kader van een culturele uitwisseling tussen de zustersteden Groningen en Oldenburg hebben vier Groningse en vier Oldenburgse dichters gezamenlijk elkaars werk vertaald. Het resultaat daarvan is de tweetalige dichtbundel 'Lijnen | Linien' (uitgeverij kleine Uil en Isensee Verlag), die vorige maand verscheen. De dichters dragen het origineel en de vertaling samen voor. Met Jurre van den Berg, Ellen Deckwitz, Julia Gerdes, Stephan Gräfe, Arjen Nolles, Antje Olthoff, Kasper Peters en Judith Trapp.

Ik dook in een baai

Nyk de Vries is schrijver en muzikant. Speciaal voor Literaturia combineert hij deze twee kunstvormen en zal De Vries nummers ten gehore brengen van zijn binnenkort te verschijnen cd 'Ik dook in een baai'. De Vries leest zijn eigenzinnige teksten voor en wordt bijgestaan door onder andere Corneel Canters en The Amp-gitarist Fokke van der Veen. De intieme en sfeervolle voorstelling wordt een mix van compacte vertelkunst en even compacte muzikale miniaturen.

Die Toffe Gasten
Het humoristische Groninger duo Die Toffe Gasten heeft de stofjassen weer uit de kast gehaald. Na een oorverdovende stilte van zes jaar zijn ze sinds vorig jaar terug op het podium (jongens, is dit nieuws?). Met standup reportages, film en een cabareteske samenvatting van het leven in het algemeen. Humor voor mensen met smaak.

zondag 21 juni 2009

Meer namen

Op donderdag 21 augustus wordt de aftrap van Literaturia gedaan door de Utrechtse Vorlesebühne. In Berlijn zijn de wekelijkse Vorlesebühnen een populair fenomeen: groepen die afwisselend en op een literair-grappige manier over alledaagse ellende vertellen. De Utrechters hebben er een Nederlandse variant op bedacht: geen voorspelbare humor, wel kort proza, een afkeer van poëzie én schrijvers die van zichzelf een personage durven te maken. En net als in Berlijn ook een vreemd liedje, een theater-tekstje, een hoorspelletje, een kleine vreemde soap tussendoor. Met o.a. Bernhard Christiansen, Sylvia Hubers en Maaike Haneveld.

Op zondag 24 augustus komt dichter/schrijver Hanz Mirck naar Groningen. In zijn voorstelling Poëzie rockt! opereert hij op het snijvlak tussen muziek en poëzie door zijn favoriete gedichten, van onder andere Ingmar Heytze en Menno Wigman, op muziek te zetten. Mirck laat horen dat poëzie niet verheven of ingewikkeld hoeft te zijn, maar vaak net zo meezingbaar is als een popliedje. Het gaat hem daarbij vooral om de sfeer van de gedichten. Mirck zingt de gedichten terwijl hij zichzelf begeleidt op toetsen, acoustische gitaar, percussie, bas en dobro.

Net als vorig jaar, toen Hora Est een heel succesvolle voorstelling gaf op Literaturia, is het multimediagezelschap ook dit jaar weer van de partij, met hun nieuwe voorstelling De Æsir, een westwaartse reis.
In de voorstelling worden spoken word, film en soundscapes gecombineerd in een verhaal over beweging, migratie en herinnering. Centraal staan de Æsir, de Noorse goden zoals Odin en Thor die volgens sommige Middeleeuwse schrijvers oorspronkelijk uit Azië kwamen. Hun geschiedenis wordt door het multimediacollectief Hora Est gekoppeld aan moderne verhalen over migratie.
Is het mogelijk ooit echt een plaats te veroveren in het land van aankomst? Wat zijn de herinneringen aan het land van herkomst nog waard in de nieuwe omgeving? Antwoorden op deze vragen krijgt u op zondag de 24ste.

woensdag 10 juni 2009

De eerste namen zijn bekend

De eerste artiesten en voorstellingen zijn bekend. Op de komende Noorderzon, die dit jaar plaatsvindt van 20 tot en met 30 augustus, kunt u in de Berenkuil weer terecht voor een groot aantal literaire en poëtische voorstellingen.

Zo zijn er voorstellingen van Willem Thies & Chaometric (spoken word en vj) en Nyk de Vries die voor het eerst nummers van zijn binnenkort te verschijnen cd 'Ik dook in een baai' zal laten horen. Ook kunt u kijken naar de theatervoorstelling Mono no aware van Maud Vanhauwaert
en Rebekka de Wit, over de droevigheid die in alle dingen besloten ligt.

Speciale aandacht is er dit jaar voor Jiddisje literatuur. Buro05 is verheugd te mogen aankondigen dat zaterdag de 22ste augustus geheel in het teken staat van het Jiddisj. Samen met Stichting Jiddisj is er een programma opgezet:

Een dag in Kasrilevke, een unieke Jiddisje voorleestheaterproductie.

Sjolem Aleichem, Jiddisje auteur en humorist, wiens faam onder meer te danken is aan de beroemde musical Anatevka, schreef een groot aantal romans, verhalen en toneelstukken. Vele daarvan spelen zich af in het kleine Oost-Europese sjtetl (dorp) Kasrilevke, waar hij zelf werd geboren en zijn jeugd doorbracht.

Op basis van zijn teksten stelde vertaalster/actrice Willy Brill een stemmenspel samen waarin de schrijver een dag door Kasrilevke wandelt en zich voorneemt zijn sjtetl 'op de kaart' te zetten. Eeen soort fantasieries dus, zodat het publiek te weten komt waar bijvoorbeeld overnacht kan worden, waar je koosjer kunt eten en de krant kunt kopen, hoe het cheider (jongensschooltje) eruit ziet en hoe mooi de joodse grafstenen zijn.

Het verhaal wordt door zes personages in het Jiddisj vertolkt. Een vertelster begeleidt en verbindt de scènes in het Nederlands en zorgt daarmee voor een onderonsje met het publiek.

Een dag in Kasrilevke wordt gespeeld door Gloria Fein, Justus van de Kamp, Ine Koolbergen, Esther Shlafer, Fajga Szmulewicz, Jan Waas en Jochanan Wiegman.
De tekstregie is van Willy Brill, de eindregie van Perry Dossett.

Een dag in Kasrilevke is een productie van Stichting Jiddisj