vrijdag 31 augustus 2018

Literaturia dag 7: Michelle van Dijk en Roland Vonk - Groeten uit Rotterdam

Donderdagavond aan de stemmige Leliesingel. Voorbijgangers drentelen in een bleek zomerzonnetje langs de theaterlocaties. Bij de bonte Literaturia-container staat een rijtje belangstellenden te wachten. Op elk uur, beginnend om de klok van zeven, klinkt het Rotterdamse geluid van Roland Vonk en Michelle van Dijk, twee debuterende auteurs uit de havenstad.

Voorbijgangers die de titel van de voorstelling op het aankondigingenbord zien, laten het vet over de Leliesingel klinken. "Jottujjjdam" en het zingerige "kejje dat horen dan?" Binnen zijn Vonk en Van Dijk al begonnen met hun voordrachtsoirée. Om beurten lezen zij korte verhalen en passages voor, met verve en plezier. Van Dijk leest korte verhalen en delen uit haar roman Darko's Lessen, Vonk kiest voor zijn radiocolumns uit de bundel Dat moet nog blijken. De boekverkoper van dienst doet naderhand goede zaken.

Met Van Dijk en Vonk haalde Literaturia twee bijzondere stemmen naar Groningen. Bevlogen schrijvers, pakkende vertellers en innemende Rotterdammers die het publiek met een glimlach en een goed gemoed verder op weg stuurden. Een mooie balans, na de gekte van De Komijnen op de woensdag een echte literaire avond op de donderdag.

donderdag 30 augustus 2018

Literaturia dag 6: De Komijnen - Hier komen De Komijnen

De zesde dag van Literaturia was op voorhand al een spektakelstuk. Het Utrechtse literair-theatrale gezelschap De Komijnen kwam naar Noorderzon en dat gaat niet ongemerkt. De zes Komijnen houden niet van half werk en verbouwden in een uur tijd de complete Literaturia-locatie tot een Komijnendomein, dus met apparaten, lichtkasten, muziekinstrumenten en vooraf ondefinieerbare objecten.

De vier voorstellingen die volgden, met voordrachten, intermezzo's, literaire acts en muzikale interactie, waren zo uitzinnig en divers, dat het publiek naderhand nauwelijks kon uitleggen wat het zojuist had gezien. De Komijnen bleven er rustig onder, en voerden naarmate de avond vorderde de spanning nog wat verder op.

Literaturia was opnieuw compleet uitverkocht op de Leliesingel, wat laat zien dat avontuurlijk literair programma het goed doet bij festivalpubliek. Eerlijk is eerlijk: de uitdossingen van de Komijnen hebben daar gisteravond zeker aan bijgedragen. Het aankondigingenbord, dat repte van 100 acts in 20 minuten mét WTF-garantie, deed de rest.

Het publiek, dat even enthousiast het locatie uitstapte als het binnenging, was duidelijk overdonderd door De Komijnen. Eén van de bezoekers vatte het aldus samen: "Ik denk dat ik vanavond, als ik in bed lig, pas werkelijk doorheb wat ik zojuist allemaal heb gehoord en gezien." Zo zijn De Komijnen, daar weten ze in thuisbasis Utrecht intussen al alles van.

dinsdag 28 augustus 2018

Literaturia dag 5: Frits Jonker

Literaturia heeft de Desdemona tent verlaten en is verhuisd naar de Leliesingel. Dat betekent vier korte voorstellingen per avond in een intieme setting. Gisteravond werd de nieuwe Literaturia-locatie ingewijd door schrijver-verzamelaar-liefhebber Frits Jonker die een werkelijk bijzonder programma in petto had. In vier voorstellingen vertelde Jonker bevlogen over fascinaties voor curieuze muziek, de geschiedenis van de single en de plaats die vinyl innam in vroeger dagen.

Wat de minicolleges van Jonker zo bijzonder maken is dat hij van de hak op de tak lijkt te springen, maar uiteindelijk altijd op een rond verhaal uitkomt. Gisteravond liet Jonker berichten horen van mensen aan familieleden overzee: hartverwarmende en grappige boodschappen die destijds voor de gelegenheid op plaat werden gezet. Hij vertelde over Max Woiski en tv-dominees uit het tijdperk van vóór de televisie. Hij liet de aanwezigen horen hoe de Duitsers aan het einde van WO II de geallieerde strijdkrachten probeerden te demotiveren met muziek, en zo voort.

De magie tussen publiek en Jonker was prachtig. Er ontstonden leuke gesprekken tijdens de voorstelling en er werd hier en daar voorzichtig meegezongen met reclameplaatjes uit de jaren vijftig. Voor Jonker de ultieme beloning voor zijn bevlogenheid: alle voorstellingen zaten compleet vol. Bijzonder, vond Jonker. Verdiend, vond het Noorderzon-publiek.

Literaturia dag 4: Richard Koek - New York

Op maandag steekt Literaturia altijd de landsgrenzen over. Dit jaar namen we de oversteek naar New York, woonplaats van fotograaf Richard Koek die onlangs een fotoboek van de stad publiceerde, New York New York.
In het boek vertelt Koek het verhaal van de stad die hij achttien jaar geleden leerde kennen en waaraan hij zijn hart verloor. Gisteravond was hij a man on a mission: hij vertelde de verhalen achter zijn foto's, om ons zo New York en haar inwoners te tonen.

De uitverkochte Desdemona tent puilde uit en hing aan zijn lippen. Koek bleek een rasverteller die moeiteloos overschakelde van zijn eigen jeugd in Noord-Holland, als zoon van een Argentijnse moeder, en de demografische samenstelling van de verschillende wijken in New York. Koek maakte inzichtelijk hoe hij op zoek gaat naar dat bepalende moment, dat ene tafereel, dat de situatie precies vat. Hij analyseerde zijn werk op een prettige manier en gaf met zijn uitleg het publiek alle gelegenheid zelf ook op ontdekking uit te gaan in zijn foto's.

In de aanloop naar Literaturia waren er fronsen en vragen: wat moet een fotograaf in een literair programma? Zelfs Koek had zijn bedenkingen. Maar wie gisteravond aanwezig was in de Desdemona tent verbindt de lijntjes: de foto's uit New York New York zijn de scenes van Koeks verhaal, dat hij gisteravond voluit vertelde.
Na afloop kreeg het publiek alle gelegenheid om vragen te stellen, waarmee de interessante avond met een halfuur werd verlengd. Ergens zeiden de mensen tegen Koek: blijf nog even, vertel vooral meer over je werk en die magische stad die je ons in al haar grootsheid op detailniveau hebt voorgehouden.

Een fotograaf bij Literaturia; soms moet je lef tonen om een geweldige avond voor elkaar te boksen. Wie verhalen zoekt, vindt ze evengoed in de fotografie. Op Noorderzon denken we niet in hokjes, maar in lijnen. Waarvan akte.

maandag 27 augustus 2018

Literaturia dag 3: Joost Pollmann, Typex en de Dichters van Vrijdag

De zondag van Literaturia bestaat uit een middag- en een avondprogramma. Tijdens de middag was het de beurt aan stripprofessor Joost Pollmann die een illustratieve lezing hield over kunstenaarslevensverstrippingen: graphic novels over het leven van een kunstenaar. Met aansprekende voorbeelden zette hij uiteen hoe veel verstripping volgens eenzelfde stramien zijn opgezet, waarbij het rijke leven van een kunstenaar vaak wordt teruggebracht to enkele bepalende situaties en iconische beelden. Feitelijk verweet Pollmann de stripmaker luiheid, vooral omdat het anders kan.
Een bewijs van die andere aanpak leverde Typex, die de aanwezigen een inkijkje gaf in zijn nog te verschijnen biografische verstripping van het leven van Andy Warhol. In de vuistdikke graphic novel verdeelt Typex het leven van Warhol in hoofdstukken die steeds een andere vorm en uitstraling hebben. Typex vertelde onderhoudend over zijn werk, waaraan hij bijna vijf jaar schreef en tekende. Mooi was zijn uitleg over een subtiel verschil met zijn kunstenaarslevens tekenende collega's: hij neemt de vrijheid zaken toe te voegen, erbij te bedenken of aan te passen, als dat het verhaal -naar zijn bescheiden mening- ten goede komt.
Geprikkeld door de lezing had het merendeel van de aanwezigen meteen willen beginnen in de graphic novel, maar daarvoor is het nog te vroeg: die verschijnt op 4 oktober.

Het avondprogramma stond in het Noorderzon magazine omschreven als een zachte zondagavond en dat was goed ingeschat. De Dichters van Vrijdag, een Vlaams-Nederlands span bestaande uit Mustafa Kör, Sylvie Marie, Moya de Feyter en Hedwig Selles, zochten het niet in het volume, maar beslist wel in intensiteit. In voordrachten van maximaal twaalf minuten per persoon lieten ze de goed gevulde Desdemona tent horen dat zij ieder over een unieke poëtische stem beschikken. De optredens waren uitgekiend en hadden een theatrale component: geen stugge voorleessessies, maar levendige, intense voordrachten die op bijval van het publiek konden rekenen.
Poëzie zal nooit een geheide publiekstrekker worden, die illusie ligt al ver achter ons, maar wie bij avonden als die van De dichters van Vrijdag is geweest, weet dat de goegemeente toch ongemerkt veel moois aan zich voorbij laat gaan.
Maar zo zijn we dan ook wel weer: we gunnen de dolende horde een herkansing. Voor thuisblijvers, onwetenden en vakantiegangers zijn er fragmenten te zien van Sylvie Marie, Moya de Feyter, Hedwig Selles en Mustafa Kör.

zondag 26 augustus 2018

Literaturia dag 2: De heren rond Rawie, met Jean Pierre Rawie

De tweede avond van Literaturia was om door een ringetje te halen. In een (sfeer)volle Desdemona tent opende Jean Pierre Rawie de avond met een korte verhandeling over poëzie en muziek, als inleiding bij het muzikale hoogtepunt van de avond: de Heren rond Rawie, een gezelschap puike muzikanten dat de gedichten van Rawie op muziek heeft gezet.
Voor het trio, bestaande uit Mattijs Verhallen (piano), Bas Marée (gitaar) en Ludo van der Winkel (contrabas) werkelijk begonnen, droeg Rawie nog enkele gedichten voor: "de wat meer recente verzen, omdat de heren vooral hebben geput uit mijn oudere werk, toen ik nog wel eens een grapje maakte".
Anders dan je wellicht zou verwachten, was de voorstelling 'Dit alles' verre van ingetogen en contemplatief, zoals gebruikelijk bij poëtische avonden. De heren maakten er een mooie en vooral grappige voorstelling van, met geestige intermezzi en gevatte kwinkslagen. Hun taalgebruik was dat van de dichter, en maakte de act compleet.
Het publiek viel als in de eerste minuut met de neus in de boter en bleef daar een vol uur heerlijk in liggen. Het applaus dat naderhand volgde, waarbij de aanwezigen zelfs theatraal gingen staan en bleven doorklappen, sprak boekdelen: De heren rond Rawie hebben gestraald en de harten veroverd. Beslist de hit van Literaturia!
Thuisblijvers en vakantiegangers kijken hier naar de poëtische introductie van Jean Pierre Rawie, en hier, hier en hier naar drie delen uit de voorstelling van de Heren rond Rawie.


zaterdag 25 augustus 2018

Literaturia dag 1: Rudie Kagie - Jazzvogels

De kop is eraf. De elfde editie van Literaturia begon gisteravond swingend en boeiend, met een aansprekende muzieklezing van Rudie Kagie. Aan de hand van zijn laatste boek Jazzvogels vertelde de vooraanstaande jazzchroniqueur over de 'heiligenlevens' van onder meer Leo de Ruiter, Joop Korzelius, Tom Dissevelt, Nina Simone, Chet Baker en Theo Deken.
De Desdemona tent, sfeervol als altijd en al tien jaar uitvalsbasis van Literaturia, zat lekker vol. Het publiek was aandachtig en knikte het hoofd bij de muziekfragmenten, zoals gewoon onder jazzliefhebbers.
De anekdotes van Kagie waren smeuïg en typisch. Als er iets te leren viel, dan is het dat jazzmuzikanten zichzelf met de jaren gemakkelijk uit het oog verliezen. Beheersing slaat na verloop van tijd vooral op het instrument, want als er drugs en drank in het spel komt, gaat het vrijwel altijd mis.
De verhalen van Kagie waren sterk, goed gedocumenteerd en levendig in beeld gebracht. Ze gingen uiteindelijk vooral over het leven zelf, over de persoonlijkheid van de jazzartiest en de vrije tijdsgeest van de jaren vijftig tot nu. Het werd de grote verrassing van de avond; jazzmuzikanten zijn net gewone mensen, alleen zit er bijna altijd een flink steekje los.
Na afloop rende geen van de aanwezigen naar de biertent. Zij kozen voor een voorzichtig frisje, om te bekomen van de eerste avond van Literaturia.